Methanol

 

Gevaar

Methanol CH₃OH met kookpunt 65°C is de eenvoudigste alcohol, is giftig en veroorzaakt op termijn blindheid en allerhande neurologische stoornissen van duizeligheid tot depressie.
Een 'hoge' dosis (ongev. 25 g voor een volwassene) kan tot de dood leiden.

Het vlampunt (temperatuur waarop er nog voldoende damp gevormd wordt om te branden) is 11°C.
Een methanol-luchtmengsel is explosief bij een alcoholgehalte tussen de 6 en 36 vol%!

Ontstaan

Methanol ontstaat bij de vergisting van 5-waardige suikers (pentose) deze suikers ontstaan door enzymen die gistcellen afscheiden om hemicellulose (bouwsteen van celwanden van vruchten) af te breken.

Als je vertrekt van suiker of granen zijn er enkel 6-waardige suikers en die vergisten enkel tot ethanol CH₃CH₂OH met kookpunt 78°C, de alcohol die we wensen en eventueel enkele hogere alcoholen die bij nauwkeurige destillatie verdwijnen..

Als je vertrekt van vruchten, zeker vruchten met hoog pectinegehalte (pruimen: zeker als ze half gedroogd zijn, vers is in orde) en je zou dit destilleren (let op de lokale wetgeving), is het risico wat groter om iets hogere concentraties methanol in het destillaat te krijgen (vandaar de ongevallen met zelf gestookte Slivovitz (uit pruimen) in de Balkan, alhoewel het dikwijls een cyanidevergiftiging is door gebroken pitten zodat de cyanide, die er van nature inzit, kan vrijkomen).
Commerciële witte wijn bevat ongeveer 100 mg methanol per liter wijn, rode wijn ongeveer 50 mg/ l. De wettelijk toegestane maximum concentratie bedraagt 300 mg/l.

Beide alcoholen scheiden door destillatie ligt moeilijk daar ze perfect in elkaar oplossen en daar het kookpunt erg dicht bij elkaar ligt, theoretisch kan dit wel door het gebruik van een lange kolom zodat in deze kolom de temperatuur tussen onder- en bovenzijde sterk verschilt (zulk een constructie is zeker voor de amateur onbetaalbaar en onhandelbaar).
Een bijkomend probleem is dat ethanol en methanol met een aantal dezelfde acetaten en azeotroop vormt waardoor de scheiding nog moeilijker is als deze stoffen voorkomen. Zie ook onze post over fasen.

Scheiding (dit blijft gedeeltelijk en mits nauwkeurig werken (ver) onder de gevarendrempel) kan door bij de destillatie een voldoende grote voorloop (± 5 % voor vruchtenwijn met laag pectine gehalte tot 30% voor vruchtenwijn met een hoog pectine gehalte) te nemen daar hierin, als er methanol aanwezig zou zijn, het meeste methanol voorkomt. Als je toch wil werken met vruchten met hoog pectine gehalte kan je in plaats van deze te vergisten, een maceraat maken en dit destilleren. Geen vergisting is geen vorming van methanol.